پروفسور یانگل | معمار فضاهای میان ساختمان‌ها
قهرمان خلق مکان (Placemaking Hero) | استاد طراحی شهری | بنیان‌گذار شرکت Gehl Architects
معرفی کوتاه
تاریخ تولد: ۱۷ سپتامبر ۱۹۳۶ (کپنهاگ، دانمارک)
ملیت: دانمارکی
تحصیلات: مدرک کارشناسی ارشد معماری از آکادمی سلطنتی هنرهای زیبای دانمارک
حرفه: معمار، مشاور طراحی شهری، بنیان‌گذار شرکت Gehl Architects
تمرکز اصلی: بهبود کیفیت زندگی شهری از طریق طراحی فضاهای عمومی برای عابران پیاده و دوچرخه‌سواران
یان گل، معمار، مشاور طراحی شهری، و استاد دانشگاه معماری در کپنهاگ دانمارک است. او زندگی خود را وقف مطالعه، طراحی و بهبود فضاهای عمومی شهری کرده است و یکی از پیشگامان اندیشه “زندگی میان ساختمان‌ها” در سراسر جهان شناخته می‌شود.
زندگی‌نامه
یان گل در سال ۱۹۶۰ مدرک کارشناسی ارشد معماری را از آکادمی سلطنتی هنرهای زیبای دانمارک دریافت کرد و تا سال ۱۹۶۶ به‌عنوان معمار فعالیت داشت. در همان سال، بورسیه‌ای برای مطالعهٔ «شکل و استفاده از فضاهای عمومی» دریافت کرد. نتیجهٔ این پژوهش، کتاب تأثیرگذار زندگی میان ساختمان‌ها (Life Between Buildings) بود که در سال ۱۹۷۱ منتشر شد. این کتاب به بررسی نحوهٔ تأثیر طراحی شهری و معماری بر زندگی عمومی می‌پردازد.
او پس از آن به‌عنوان استاد برنامه‌ریزی شهری در آکادمی سلطنتی هنرهای زیبای دانمارک منصوب شد و به‌عنوان استاد مهمان در دانشگاه‌های مختلف جهان تدریس کرد. در سال ۲۰۰۰، شرکت Gehl Architects را با همکاری هله سوهولت تأسیس کرد و تا سال ۲۰۱۱ به‌عنوان شریک در آن فعالیت داشت. او همچنان به‌عنوان مشاور ارشد در این شرکت فعالیت می‌کند.
تأثیر و فلسفهٔ طراحی
یان گل معتقد است که طراحی شهری باید بر اساس نیازهای انسان‌ها و تعاملات اجتماعی آن‌ها شکل گیرد. او تأکید می‌کند که فضاهای عمومی باید به‌گونه‌ای طراحی شوند که مردم را به پیاده‌روی، دوچرخه‌سواری و تعامل اجتماعی تشویق کنند. او رویکردی مبتنی بر مستندسازی سیستماتیک فضاهای شهری، اعمال بهبودهای تدریجی و ارزیابی مجدد آن‌ها را پیشنهاد می‌دهد.
جوایز و افتخارات پروفسور یانگل
دکترای افتخاری از دانشگاه هریوت-وات (۱۹۹۲)
جایزهٔ سر پاتریک آبرکرومبی از اتحادیهٔ بین‌المللی معماران (۱۹۹۳)
جایزهٔ EDRA از انجمن تحقیقات طراحی محیطی (۱۹۹۸)
عضویت افتخاری در مؤسسهٔ معماران آمریکا (۲۰۰۸)
جایزهٔ اعتماد شهری برای پروژهٔ خیابان جدید برایتون (۲۰۰۹)
مدال شاهزاده اوژن برای دستاوردهای برجسته در معماری (۲۰۱۱)
مدال C.F. Hansen (۲۰۱۳)
جایزهٔ جهانی برای معماری پایدار (۲۰۱۵)
مدال آتنا از کنگرهٔ نوین شهرسازی (۲۰۱۸)
آثار منتخب پروفسور یانگل Jan Gehl
زندگی میان ساختمان‌ها: استفاده از فضای عمومی (۱۹۸۷)
فضاهای شهری جدید (۲۰۰۰)
فضاهای عمومی، زندگی عمومی (۲۰۰۴)
زندگی شهری جدید (۲۰۰۶)
شهرهایی برای مردم (۲۰۱۰)
چگونه زندگی عمومی را مطالعه کنیم (۲۰۱۳)
مسیر حرفه‌ای پروفسور یانگل Jan Gehl
در سال 1960، یان گل مدرک کارشناسی و کارشناسی ارشد خود را از مدرسه معماری آکادمی سلطنتی هنرهای زیبا در دانمارک دریافت کرد. در سال 1966، با دریافت یک کمک‌هزینه ۵ ساله، پژوهش درباره‌ی فرم و استفاده از فضاهای عمومی را آغاز کرد. نتیجه‌ی این پژوهش‌ها، کتاب معروف او به نام زندگی میان ساختمان‌ها (Life Between Buildings) بود که در سال ۱۹۷۱ منتشر شد و تأثیر عمیقی در معماری و برنامه‌ریزی شهری برجای گذاشت.
در سال 1998، او ریاست مرکز پژوهش فضای عمومی (Center for Public Space Research) را بر عهده گرفت و از آن زمان، پروژه‌های متعددی را در شهرهایی چون کپنهاگ، ملبورن، لندن و آدلاید اجرا کرده است.
فلسفه طراحی
یان گل باور دارد که طراحی باید از فضای میان ساختمان‌ها آغاز شود، جایی که زندگی واقعی شهری در آن شکل می‌گیرد. به عقیده‌ی او:
“اول زندگی، بعد فضا، بعد ساختمان‌ها – برعکس آن هیچ‌گاه جواب نمی‌دهد.”
سه نوع فعالیت در فضاهای عمومی
یان گل فعالیت‌های شهری را به سه دسته تقسیم می‌کند:
فعالیت‌های ضروری (Necessary)
مانند رفت‌و‌آمد، خرید یا رفتن به سر کار.
بدون توجه به کیفیت فضا انجام می‌شوند.
فعالیت‌های اختیاری (Optional)
مانند نشستن روی نیمکت، قدم‌زدن یا ورزش در پارک.
بسته به کیفیت فضا افزایش یا کاهش می‌یابند.
فعالیت‌های اجتماعی (Social)
مانند بازی کودکان، گفتگو، یا تماشای دیگران.
زمانی پدید می‌آیند که دو نوع فعالیت اول به شکل مطلوبی امکان‌پذیر شده باشند.
مفهوم “زندگی میان ساختمان‌ها”
برای یان گل، فضاهای بین ساختمان‌ها قلب تپنده‌ی زندگی شهری هستند؛ فضاهایی که تعامل، آرامش، بازی، صداها، بوها، و حضور دیگر انسان‌ها در آن‌ها تجربه می‌شود. طراحی این فضاها باید هدف اصلی هر پروژه‌ی شهری باشد، نه محصول فرعی آن.
“معماری‌ای موفق است که به مقیاس انسانی و تعامل اجتماعی توجه داشته باشد.”
مطالعات «فضاهای عمومی و زندگی عمومی»
یان گل و همکارانش در شرکت Gehl Architects با ارزیابی دقیق کیفیت فضاهای عمومی، رفتار انسان‌ها در آن‌ها را ثبت و تحلیل می‌کنند و راهکارهای بهبود ارائه می‌دهند. این مطالعات در شهرهایی چون کپنهاگ، استکهلم، ریگا، پرت و لندن اجرا شده‌اند.
بازآفرینی تدریجی
گل بر این باور است که تغییرات شهری باید تدریجی باشند تا مردم با فضاهای جدید سازگار شوند. او به دخالت تدریجی مردم در فرآیند تغییرات و تجربه‌ی مستقیم فضاهای بهبود یافته اهمیت ویژه‌ای می‌دهد.
فضاهای زمستانی
به گفته‌ی گل، زندگی خیابانی نباید به فصل تابستان محدود باشد. نورپردازی‌های هوشمند، فروش نوشیدنی‌های گرم و فعالیت‌هایی مانند اسکیت روی یخ می‌توانند فضاهای عمومی را در زمستان نیز زنده نگه دارند.
جوایز و افتخارات پروفسور یانگل Jan Gehl
دکترای افتخاری از دانشگاه هریوت‌وات (1992)
جایزه سر پاتریک آبرکرومبی از اتحادیه بین‌المللی معماران (1993)
جایزه تحقیقات EDRA/Places از انجمن طراحی محیطی (1998)
دیدگاه‌ها و نقل‌قول‌های ماندگار از پروفسور یانگل Jan Gehl
“در جامعه‌ای که به‌طور فزاینده‌ای خصوصی شده… فضاهای عمومی باکیفیت، بخشی ضروری از زندگی دموکراتیک و کامل هستند.”
“تغییرات اجتماعی عصر ما، به‌خوبی افزایش چشمگیر تقاضا برای تفریح شهری را توضیح می‌دهد؛ فضاهای عمومی باکیفیت چیزی ارائه می‌دهند که در جامعه امروز به شدت مورد نیاز است.”
در ادامه، جدولی از مهم‌ترین کتاب‌های پروفسور یان گل (Jan Gehl) همراه با سال انتشار و توضیح مختصر درباره محتوای هر کتاب ارائه شده است:
| نام کتاب | سال انتشار | توضیح |
|---|---|---|
| Life Between Buildings: Using Public Space (زندگی میان ساختمان‌ها: استفاده از فضای عمومی) | 1971 (ترجمه انگلیسی: 1987) | کتابی کلاسیک و اثرگذار که بر اساس مشاهدات میدانی نوشته شده است. گل در آن تأکید می‌کند که کیفیت فضای میان ساختمان‌ها (نه فقط خود ساختمان‌ها) بر رفتار اجتماعی و کیفیت زندگی شهری تأثیر می‌گذارد. این اثر پایه‌گذار دیدگاه انسان‌محور در طراحی شهری است. |
| Public Spaces, Public Life (فضای عمومی، زندگی عمومی) | 1996 (نسخهٔ دوم: 2004) | بررسی دقیق تعاملات انسانی در فضاهای شهری کپنهاگ، با تمرکز بر نحوه استفاده مردم از خیابان‌ها و میادین. این کتاب با تحلیل‌های میدانی و تصاویر مستند، تأثیر تغییرات شهری بر زندگی عمومی را نشان می‌دهد. |
| New City Spaces (فضاهای شهری جدید) | 2000 | معرفی و بررسی نمونه‌هایی از فضاهای عمومی موفق در شهرهای مختلف دنیا، از جمله بارسلونا، نیویورک و ملبورن. تمرکز بر چگونگی بازآفرینی فضاهای شهری برای تشویق زندگی اجتماعی. |
| New Urban Spaces (فضاهای شهری جدید – جلد دوم) | 2008 | ادامه کتاب قبلی با تمرکز بر روندهای نوین در طراحی فضاهای شهری در قرن ۲۱، و بررسی رویکردهای انسان‌محور در بازآفرینی مناطق شهری. |
| Cities for People (شهرهایی برای مردم) | 2010 | یکی از برجسته‌ترین آثار گل. در این کتاب، او به زبان ساده توضیح می‌دهد که چگونه باید شهرها را به‌گونه‌ای طراحی کرد که پاسخگوی نیازهای انسانی باشند. طراحی خیابان‌ها، میدان‌ها، فضاهای عمومی و مسیرهای پیاده‌روی از منظر انسانی بررسی می‌شود. |
| How to Study Public Life (چگونه زندگی عمومی را مطالعه کنیم) | 2013 | کتابی آموزشی و کاربردی دربارهٔ روش‌های مشاهده، تحلیل و مستندسازی رفتار مردم در فضاهای عمومی. این اثر برای طراحان شهری، معماران و دانشجویان بسیار مفید است. نویسندهٔ همکار این کتاب Birgitte Svarre است. |
سخن پایانی
یان گل، فراتر از یک معمار، آموزگار نوعی از زیستن شهری است که انسان را در مرکز قرار می‌دهد. آثار، نظریات و پروژه‌های او، الهام‌بخش نسل‌های آینده‌ی طراحان شهری خواهند بود.
این مقاله به صورت اختصاصی در سایت Urbanity.ir تهیه شده است و هر گونه کپی برداری فقط با ذکر منبع و لینک سایت مجاز می باشد.
